Wyczerpana załoga przestała przedstawiać jakąkolwiek znacząca silę ofensywną. Mróz, głód oraz nasilające się ataki Rosjan na poszczególne odcinki wysuniętych umocnień wyczerpywały siły obrońców. Wojska oblężnicze coraz częściej zaczynały odnosić lokalne sukcesy, nasilała się dezercja, defetyzm, choroby. Szpitale pełne były rannych i chorych żołnierzy.

Komendant Twierdzy gen. Kusmanek z uwagi na krytyczną sytuację swoich wojsk, wydał rozkaz zorganizowania przebicia się w kierunku na Gródek Jagielloński w nocy z 18 na 19 III 1915 roku. Wyczerpane wojsko ruszyło do bezsensownego szturmu dopiero nad ranem - w blasku dnia. Pomimo zdobycia pierwszej lini okopów natarcie załamało się pod zmasowanym ogniem rosyjskiej artylerii. W godzinach popołudniowych załoga schroniła się z powrotem w twierdzy.

Już tego samego dnia rozpoczęto niszczenie sprzętu wojskowego i przygotowania do wysadzenia fortów.

22 III 1915 roku rozpoczęło się wysadzanie fortów i dział. Niszczono wszystko co mogłoby wpaść w ręce wroga. Okołogodziny 9.00 rano pierwsze patrole rosyjskie weszły do miasta. Rosjanie wzięli do niewoli 9 generałów, 2593 oficerów, i 117.000 żołnierzy.

Do dziś nie stwierdzono z całą pewnością co było główną przyczyną kapitulacji twierdzy w III 1915 roku. Z całą pewnością był to głód i wyczerpanie wojska, lecz najprawdopodobniej dowództwo twierdzy podjęło tą decyzję z obawy przed buntem żołnierzy i oficerów i oddaniem nienaruszonych fortyfikacji w ręce wroga. Sygnały o możliwym buncie z całą pewnością dotarły do sztabu twierdzy.

O kapitulacji Twierdzy czytaj także na www.przemysl24.pl/twierdza_przemysl_historia/dlaczego-upadla.html

Autor: Mirosław Majkowski