Przemyśl - nasze miasto całą dobę

V szlak architektury drewnianej

data dodania: 2005-09-29
aktualizacja: 2016-11-14 18:05:25
V szlak jest najkrótszą trasą, długości 67 km. Prowadzi z Przemyśla przez Radymno w kierunku przejścia w Korczowej, następnie drogami lokalnymi przez Stubno do Medyki. Wariant – krótki, liczący 25 km odcinek biegnący na południe do Kalwarii Pacławskiej.

Prowadzi początkowo pofałdowaną krawędzią Podgórza Rzeszowskiego, a następnie na znacznym odcinku przez równinne rolnicze tereny doliny Sanu, rzadko tylko przerywane obszarami leśnymi. Na południowy odcinku biegnie przez urozmaicone krajobrazowo tereny, leżące częściowo na obszarze Parku Krajobrazowego Pogórza Przemyskiego. Na trasie znajduje się kilka obiektów o wyjątkowych walorach, ukazując wielką różnorodność form cerkiewnej architektury drewnianej. I tak cerkiew w Miękiszu Starym jest jednym z nielicznych przykładów nawiązywania barokowej architektury kościelnej. Z kolei cerkiew w Chotyńcu, wyróżniająca się pięknem formy, jest jedną z najstarszych zachowanych cerkwi w Polsce. Cerkiew w Kruhelu Wielkim, dzięki archaicznej formie (pomimo XIX-wiecznej przebudowy), pozostaje do dzisiaj jednym z najcenniejszych zabytków drewnianej architektury cerkiewnej. Archaiczny układ zachowała również cerkiew w Lesznie. Z obiektów nowszych na trasie szlaku znajduje się cerkiew w Kormanicach – Fredropolu należąca dogrupy stosunkowo licznie zachowanych obiektów nawiązujących do tzw. „stylu narodowego”. Inny obiekt, dzwonnica w Młodowicach jest wyjątkowym przykładem recepcji form modernistycznych w drewnianym budownictwie sakralnym. Zachowane in situ świeckie budownictwo drewniane reprezentuje zespół zabudowy małomiasteczkowej w Kalwarii Pacławskiej. Powstanie osady pozostaje w ścisłym związku z ufundowanym w XVII w., zespołem klasztornym oo. Franciszkanów wraz z zespołem kaplic, kapliczek i dróżek kalwaryjskich. Zachowana do dzisiaj charakterystyczna drewniana zabudowa osady związana była z ruchem pielgrzymkowym i obsługą pielgrzymów. Jest to teren niezwykle atrakcyjny turystycznie ze względu na wyjątkowe walory krajobrazowe, architektoniczne i przyrodnicze.

V szlak architektury drewnianej

CHOTYNIEC – cerkiew greckokatolicka pw. Narodzenia Przenajświętszej Bogurodzicy wzniesiona ok. 1600 r. Pierwotnie mogła to być budowla trójdzielna, z dwiema lub trzema kopułami na tamburach. Nad babińcem znajdowała się kaplica pw. Zwiastowania, z zewnętrznymi galeriami. Cerkiew wielokrotnie poddawana była remontom i istotnym przekształceniom m. in. w 1733, 1858 i 1925 r. We wnętrzu zachowała się polichromia figuralno-ornamentalna z 1735 i 1772 r., ikonostas zapewne z 1671 r. W latach 1991-1992 dokonano kompleksowej renowacji obiektu.

FREDROPOL-KORMANICE – zespół cerkiewny. Cerkiew greckokatolicka pw. Soboru Bogarodzicy (obecnie kościół rzym.-kat.), wzniesiona została w 1992 r. Cerkiew w Komanicach należy do grupy zabytków, których forma ukształtowała się w wyniku świadomych poszukiwań stylistycznych, mających doprowadzić do wypracowania form tzw. uniwersalnego„stylu narodowego”

KALWARIA PACŁAWSKA – zespół zabudowy małomiasteczkowej – osada Kalwaria Pacławska powstała w 1668 r. równocześnie z zespołem klasztornym oo. Franciszkanów na gruntach wsi Pacław. Do rangi miasta podniesiona została na pocz. XVIII w. Położona poza obrębem fortalicji klasztornych stanowiła bazę noclegową dla przybywających pątników. Świadczy o tym m. in. jego charakterystyczna zabudowa, podcieniowe domy przystosowane do przyjmowania dużej liczby gości. Zachowane do dziś budynki pochodzą w przeważającej części z II poł. XIX w. Wartość dawnego miasteczka Kalwaria Pacławska polega nie tylko na zachowanej w dużym procencie, strukturze planu i drewnianej zabudowy, lecz także na kontekście z otoczeniem – krajobrazem, sąsiedztwem architektonicznym i przyrodniczym.

KRUHEL WIELKI – zespół cerkiewny. Cerkiew greckokatolicka pw. Wniebowstąpienia Pańskiego wybudowana przed 1630 r. Przy cerkwi w XVIII w. wzniesiono drewnianą dzwonnicę. Cerkiew kruhelskąprzebudowano w 1884 r. Po 1947 r. opuszczona. Gruntownie odremontowana w latach 1997-2000. Przebudowa z XIX w. nie zniekształciła w zasadniczy sposób archaicznej formy świątyni, która pozostaje do dzisiaj jedynym z najcenniejszych zabytków drewnianej architektury cerkiewnej na terenie kraju, kształtującym nasze wyobrażenie o wyglądzie drewnianych cerkwi budowlanych przed XVII w.

LESZNO – cerkiew greckokatolicka pw. Świętego Bazylego Wielkiego (od 1957 r. kościół rzym.-kat.) wybudowana w 1737 r., przekształcona w 1971 i 1989 r. Cerkiew pomimo ostatnio dokonanych zmian, należy do najcenniejszych zabytków architektury cerkiewnej na terenie Polski, o archaicznym układzie przestrzennym. Do niedawna tworzyła ona zespół z innym unikalnym zabytkiem architektury – XVI-wieczną dzwonnicą (runęła w 2000 r.). Dzwonnica ta w najbliższym czasie ustawiona zostanie na nowym miejscu, tj. obok drewnianej greckokatolickiej kaplicy pw. Trójcy Świętej (obecnie greckokatolicka cerkiew parafialna), ok. 200 metrów napn. od dawnej cerkwi parafialnej.

MEDYKA – kościół parafialny pw. św. Piotra i Pawła zbudowany w 1607 r. Gruntownie przebudowany w 1850 r. (wnętrze z jednonawowego przekształcono na trójnawowe, wykonano pozorne sklepienie kolebkowe, przy prezbiterium od pd. wzniesiono murowaną zakrystię, a po przeciwnej stronie, od pn. wzniesiono murowaną zakrystię, a po przeciwnej stronie, od pn., pomieszczenie analogiczne – kruchtę). W 1880 r zmodyfikowano znacznie bryłę poprzez „oderwanie” wieży od korpusu kościoła i ustawienie jej jako wolnostojącej dzwonnicy. Remontowany m. in. w latach 1900 i 1955.

MIĘKISZ STARY – cerkiew greckokatolicka pw. Pokrow Przeświętej Bogarodzicy jest budynkiem o wyraźnych nawarstwieniach stylowych. Najstarszą częścią (zapewne XVII w.) jest zrąb ścian sanktuarium. Do niego dostawiono na przełomie XIX/XX w. nawę i babiniec. W 1885 r. wykonano pseudosklepienie nawy, a bryłę świątyni wzbogacono o zakrystię i kruchty. Budynek jest jednym z nielicznych, w drewnianej architekturzecerkiewnej południowo-wschodniej Polski, przykładów inspirowanych murowanym barokowym budownictwem sakralnym.

MŁODOWICE - zespół cerkiewny. Dawna cerkiew greckokatolicka pw. Zmartwychstania Pańskiego i Niepokalanego Poczęcia Bogarodzicy (obecnie fil. cerkiew prawosławna) wzniesiona w 1923 r. na miejscu starszej drewnianej. Obok cerkwi w tym samym czasie wzniesiono drewnianą dzwonnicę na planie ośmioboku. Dzwonnica cerkiewna w Młodowicach jest jednym z nielicznych i oryginalnym przykładem recepcji modernistycznych form architektonicznych w drewnianym budownictwie sakralnym.

MŁYNY – według tradycji cerkiew istniała już w XVII w. O dawnej metryce obiektu świadczy m. in. portal z datą 1733 w nadprożu odnoszący się do rekonserwacji cerkwi. Można sądzić, że w 1733 r. świątynia została jedynie przebudowana (podwyższono zrąb ścian, a wnętrze doświetlono nowymi, większymi oknami). Nawa była pierwotnie krótsza, na planie kwadratu. Obecny wygląd nadała cerkwi przebudowa z XIX w. (m. in. przedłużono nawę, wzniesionokopułę na wysokim tamburze). W pobliżu cerkwi znajduje się drewniana dzwonnica z XVIII w.

PRAŁKOWCE – zespół cerkiewny. Murowana cerkiew greckokatolicka pw. Wprowadzenia Bogarodzicy do Świątyni wzniesiona w 1842 r.; obecnie kościół rzymskokatolicki. W pewnym oddaleniu od pd.-zach. drewniana, wolnostojąca dzwonnica drewniana, konstrukcji słupowo-ramowej wzniesiona w XVIII w., remontowana w 1967 r. Zniszczenia w obrębie drewnianego budownictwa sakralnego, które nastąpiły po 1947 roku, zdecydowały o tym, że dzwonnica cerkwi w Prałkowcach jest dzisiaj unikatowym zabytkiem architektury na terenie poł.-zach. Polski.

STUBIENKO – zespół cerkiewny. Cerkiew greckokatolicka pw. Narodzenia Bogarodzicy (od 1971 r. kościół rzym.-kat.) wzniesiona, w 1849 r., od pół.-zach. usytuowana jest współczesna jej wolnostojąca, dwukondygnacyjna, drewniana dzwonnica.

ZADĄBROWIE – cerkiew greckokatolicka pw. Zaśnięcia Bogarodzicy wybudowana prawdopodobnie w 1660 r. W XIXw. uległa zasadniczemu przekształceniu, szczególnie w partii sklepień i dachów. Po wysiedleniu ludności ukraińskiej w 1947 cerkiew pełniła funkcję kościoła rzym.-kat. W 1984 r. po wzniesieniu nowego kościoła (na miejscu cerkwi) została translokowana i przestała pełnić funkcje kultowe, służąc parafii za budynek magazynowy.

 

Przebieg trasy (km)

0 km Przemyśl (początek szlaku u  zbiegu Rynku i ul. T. Kościuszki)
(Rynek, katedra, d. klasztor dominikanów, kościół franciszkanów, zespół klasztorny reformatów, zespół klasztorny karmelitów, Muzeum Narodowe Ziemi Przemyskiej, archikatedra obrządku biz.-ukr., zamek, zespół umocnień Twierdzy Przemyśl itp.)

5,5 km Żurawica - dwór

15 km Zadąbrowie
skręt w prawo i wjazd na drogę dojazdową do cerkwi
- 150 m Zadąbrowie - cerkiew (za nowym kościołem)

20 km Radymno - skrzyżowanie drogi nr 77 z drogą krajową nr 4
skręt w prawo i wjazd na drogę krajową nr 4 w kierunku Korczowej

22,5 km możliwość dojazdu do kościoła w Michałówce,

25 km Duńkowice - dwór

25,5 km zjazd z trasy do cerkwi w Miękiszu Starym
skręt w lewo i zjazd z drogi krajowej nr 4 na drogę lokalną do Charytan
- 8 km Miękisz Stary - skrzyżowanie dróg lokalnych do Miękisza Nowego, Laszek i Tuchli - skręt w prawo na drogę do Tuchli
- 8,8 km Miękisz Stary - cerkiew

33 km Łapajówka
zjazd z trasy do cerkwi w Młynach
- 2 km - skręt w lewo, zjazd z drogi krajowej nr 4 i wjazd na drogę polną do cerkwi w Młynach
- 900 m Młyny - cerkiew

33 km Łapajówka
- skręt w prawo, zjazd z drogi krajowej nr 4 i wjazd na drogę lokalną do Chotyńca

35 km Chotyniec
skręt w lewo do cerkwi w Chotyńcu
- 150 m Chotyniec - cerkiew

42,5 km Stubno zjazd z trasy do cerkwi w Stubienku skręt w prawo do centrum wsi i dalej w kierunku Stubienka
- 2,4 km Stubienko - cerkiew - po lewej stronie drogi

42,5 km Stubno
skręt w lewo w kierunku Medyki

48,5 kmLeszno (Poździacz) cerkiew - po prawej stronie drogi

55,5 km Medyka
przed mostem klejowym skręt w lewo do centrum wsi
- 1 km Medyka - kościół - po prawej stronie

67 km Przemyśl - Zasanie (za mostem)

 

TRASA V a. Przemyśl - Kalwaria Pacławska

0 km Przemyśl - ul. Jagiellońska dalej ulicą Słowackiego przez Nehrybkę do Fredropola
zjazd z trasy do cerkwi w Kruhelu Wielkim i dzwonnicy w Prałkowcach
przejazd ul. Sanocką
- 3 km skręt w lewo w ul. Witoszyńską
- 1,6 km Kruhel Wielki - cerkiew ok. 100 m po prawej stronie drogi
- 4 km Prałkowce - dzwonnica - po prawej stronie drogi

13 km Fredropol - cerkiew - 100 m po prawej stronie drogi

13,2 km Fredropol zjazd z trasy do cerkwi w Młodowicach
skręt w lewo do Hermanowic
- 2,3 km Młodowice - cerkiew - po lewej stronie drogi

25 km Kalwaria Pacławska - zabudowa drewniana wsi
(zespół klasztorny franciszkanów)

 

Źródło: Podkarpacki Regionalny Portal Turystycznyhttp://www.turystyka.sip.pl/