Przemyśl - nasze miasto całą dobę

Nowe wystawy w MNZP

data dodania: 2006-05-11
aktualizacja: 2006-05-11 17:48:07
12 maja w gmachu głównym Muzeum Narodowego Ziemi Przemyskiej otwarte zostaną wystawy "Kafle w zbiorach Muzeum Narodowego Ziemi Przemyskiej" oraz "Historia przemyskich cechów i organizacji rzemieślniczych". Obie będą czynne do 9 lipca.

 

Wystawa „Kafle ze zbiorów Muzeum Narodowego Ziemi Przemyskiej” otwiera cykl kilku wystaw poświęconych kaflarstwu. Głównym tematem pierwszej z nich będą kafle piecowe od XVI do połowy XX wieku, znajdujące się w zbiorach Muzeum Narodowego Ziemi Przemyskiej. Na ekspozycji można będzie się również dowiedzieć, jak rozwijało się kaflarstwo na ziemiach polskich, a głównie w Przemyślu i okolicy.

Kiedyś wyrobem kafli, a także wszelkimi pracami zduńskimi zajmowali się garncarze. Pojęcia „zdun” i „garncarz” były synonimami do XIX wieku, kiedy to powstały pierwsze zakłady zwane kaflarniami. Pojawienie się pieców na ziemiach polskich datuje się na połowę XIV wieku. Pierwsze kafle, zwane garnkowymi i miskowymi, miały formy wydłużonych doniczek, a piece zbudowane z nich miały kształt kopułkowy, cylindryczny lub formę ściętego stożka. W XV wieku weszły w użycie piece z kafli płytowych (zbliżonych wyglądem do obecnych). Ich lica były zdobione dekoracją reliefową, odciskaną w matrycach. XVI i XVII wiek to okres szczytowy w kaflarstwie. Kafle z tego czasu charakteryzowały się bogactwem motywów dekoracyjnych i wielobarwnością polew. Wygląd pieca dostosowywano do wystroju izby; piec był nierzadko dominującym elementem dekoracyjnym wnętrza. W XVIII wieku zmieniła się technika zdobienia kafli. Ich lica były płaskie, pokryte białą polewą, a dekoracja malowana była kolorem niebieskim, zielonym, fioletowym lub różowym. W XIX wieku kafle wykonywane były masowo w kaflarniach i straciły swój artystyczny, unikalny charakter. Jednak z uwagi na to, że pieców z XIX i początku XX wieku zachowanych jest już coraz mniej, zyskują one na wartości, ponieważ noszą informacje o ówczesnych tendencjach w zdobnictwie i dekoracji wnętrz.

Prezentowane na wystawie najstarsze kafle pochodzą z 3 ćwierci XVI wieku. Są to kafle typu garnkowego, wykopane podczas prac archeologicznych na zamku w Krasiczynie. Pokazane będą również kafle z zamku przemyskiego i z zamku w Dubiecku (najstarsze z 2 połowy XVI z czasów Stadnickich i późniejsze, XVII i XVIII– wieczne). Ciekawostką będą również kafle z przyrynkowych kamienic przemyskich (XVI – XVIII wiek). Na wielu z nich zachowały się ślady jedno- lub wielobarwnych polew. Bogaty zespół będą stanowić kafle z XIX i XX wieku, najlepiej zachowane, pokryte bogatą dekoracją o charakterze historyzującym i secesyjnym. Kafle te są nam najbliższe. Wielu z nas pamięta jeszcze całe piece, zbudowane z pięknych brązowych, zielonych czy białych kafli, o dekoracyjnych zwieńczeniach. Ważnym i bardzo ciekawym elementem ekspozycyjnym będą XIX - wieczne piece pałacowe, znajdujące się w salach wystawowych Muzeum.

Wystawa ta będzie miała nie tylko charakter estetyczny, prezentując walory starych i nowszych kafli, ale również edukacyjny. Środkiem przybliżającym wiedzę na temat dawnego kaflarstwa i zduństwa będą schematy pieców z poszczególnych epok, narzędzia do wykonywania kafli i matryce do odciskania dekoracyjnych płyt licowych.

Wystawie towarzyszyć będzie wydawnictwo z tekstem mówiącym o szeroko pojętym kaflarstwie i omawiającym (po raz pierwszy) historię wyrobu kafli i pieców w Przemyślu i okolicy oraz katalog wyrobów przedstawionych na ekspozycji. Całość uzupełni bogaty materiał ilustracyjny.

Mgr Katarzyna Winiarska, historyk sztuki
Dział Sztuki i Rzemiosła Artystycznego
Muzeum Narodowe Ziemi Przemyskiej w Przemyślu


 

W tym roku przypada oficjalna 620. rocznica powstania przemyskich cechów. W związku z tym Muzeum Narodowe Ziemi Przemyskiej i Cech Rzemiosł Różnych przygotowały wspólnie okolicznościową wystawę. Ma ona za zadanie przedstawienie historii przemyskich cechów i organizacji rzemieślniczych od średniowiecza do czasów współczesnych.

Prezentowane na wystawie eksponaty i dokumenty mają przybliżyć mieszkańcom miasta i odwiedzającym je turystom tę szczególną dziedzinę życia dawnych i obecnych rzemieślników, sposób funkcjonowania cechów i ich znaczenie dla miasta na przestrzeni dziejów. Plansze, komentarze i ilustracje mają stanowić dopełnienie ekspozycji i dodatkową informację do pokazanych eksponatów. Znajdują się na niej przedmioty używane przez cechy, m.in. skrzynki cechowe, pieczątki, narzędzia, przykłady produkcji cechowej, prace uczniowskie, a także dokumenty, np. świadectwa zakończenia nauki, czeladnicze, legitymacje i zdjęcia.

Ciekawymi eksponatami prezentowanymi na wystawie są tzw. obsyłacze. Są to specjalne plakietki wykonane z metalu lub drewna, z przedstawieniem godła cechu, a często również z postaciami patronów, herbem miasta, okolicznościowymi napisami. Były one przekazywane z zawiadomieniem o spotkaniu mistrzów cechowych jako swoistego rodzaju dokument uwierzytelniający. Obsyłacze, podobnie jak statuty cechowe, przywileje, pieczęcie i pieniądze były przechowywane w specjalnych skrzynkach, do których klucze mieli starsi cechu, zwykle każdy po jednym kluczu.

Dorota Zahel